თუ შენ გაინტერესებს რამდენია შაქრის ნორმა სისხლში ან გაქვს მიდრეკილება დიაბეტისკენ მაშინ ეს სტატია შენთვისაა, რადგან აქ შენ გაიგებ რამდენია გლუკოზის ნორმა სისხლში და როგორ გააკონტროლო ის. სისხლში შაქრის დონის ცოდნა დაგეხმარება დიაბეტის კონტროლში და შეამცირებს სერიოზული გართულებების რისკს.
შაქრის ნორმა
სისხლში შაქარი ანუ შრატის გლუკოზა არის ორგანიზმის ენერგიის მთავარი წყარო. ის შეიძლება სწრაფად გარდაიქმნას ენერგიად, რადგან ტვინსა და ნერვებს მუდმივი მიწოდება სჭირდება.
ჩვენ ვიღებთ გლუკოზას საკვებიდან, განსაკუთრებით ნახშირწყლებით მდიდარი საკვებიდან, როგორიცაა ბრინჯი ან პური და ა.შ. გლუკოზის შეწოვა და შენახვა მუდმივად რეგულირდება საჭმლის მომნელებელ სისტემაში მიმდინარე რთული პროცესებით. როდესაც გლუკოზა შედის სისხლში, ჰორმონი, რომელსაც ეწოდება ინსულინი, ეხმარება მის გადატანას უჯრედებში. ინსულინი ხელს უწყობს სისხლში შაქრის დონის რეგულირებას. როდესაც ეს პროცესი ეფექტურად მუშაობს, კუნთებსა და ორგანოებს აქვთ საჭირო საწვავი სისხლში ზედმეტი გლუკოზის გარეშე; თუ შენ ჭამ იმაზე მეტ შაქარს, ვიდრე გჭირდება, ჰორმონი ხელს უწყობს გლუკოზის შენახვას ღვიძლში, სანამ ის არ არის საჭირო ენერგიისთვის.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) მონაცემებით, უზმოზე სისხლში შაქრის ნორმალური დიაპაზონი (გლუკოზის რაოდენობა სისხლში ჭამიდან სულ მცირე რვა საათის შემდეგ) არის 70-დან 100 მგ/დლ-მდე. 100-დან 125 მგ/დლ-მდე დოზებს შორის მოიხსენიება, როგორც შეცვლილი ბაზალური გლიკემია, ხოლო 126 მგ/დლ ან მეტი დიაბეტის დიაგნოსტიკაა.
სისხლში გლუკოზის ნორმალური დონე დამოკიდებულია ისეთ ფაქტორებზე, როგორიცაა: ასაკი, თუ ხარ დაკავებული რაიმე სახის ფიზიკურ აქტივობით, თუ იღებ მედიკამენტებს, გაქვს რთული სამედიცინო მდგომარეობა ან სტრესი. გარდა ამისა, შენ მიიღებ განსხვავებულ მაჩვენებლებს იმისდა მიხედვით, თუ რა დროს გაიზომავ სისხლში შაქრის დონეს. ამ მნიშვნელობების მონიტორინგი დაგეხმარება გაიგო, როდის შეიძლება იყოს შაქრის დონე ძალიან დაბალი ან ძალიან მაღალი. ის არა მხოლოდ დაგეხმარება იყო ჯანმრთელი, არამედ თავიდან აგაცილებს სერიოზულ გართულებებს, მაგალითად, სისხლში შაქრის ჭარბი რაოდენობა აზიანებს სისხლძარღვებს, რაც ართულებს სისხლის მიწოდებას ორგანიზმში.
შაქრის ნორმა სისხლში უზმოზე
სისხლში შაქრის დონე ხშირად ყველაზე დაბალია უზმოზე. ხოლო ყველაზე მაღალია ჭამიდან რამდენიმე საათში. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) მონაცემებით, უზმოზე სისხლში შაქრის ნორმალური დიაპაზონი (გლუკოზის რაოდენობა სისხლში ჭამიდან სულ მცირე რვა საათის შემდეგ) არის 70-დან 100 მგ/დლ-მდე
დროებითი დიაბეტის ზოგიერთ ფორმას, როგორიცაა გესტაციური დიაბეტი, ასევე აქვს სისხლში შაქრის შემცველობის ინდივიდუალური მაჩვენებლები:
| გადამოწმების დრო | სისხლში შაქრის დონე |
|---|---|
| უზმოზე ან საუზმის წინ | 60-90 მგ/დლ |
| ჭამის წინ | 60-90 მგ/დლ |
| ჭამიდან 1 საათის შემდეგ | 100-120 მგ/დლ |
უზმოზე სისხლში შაქრის ძალიან მაღალი ან დაბალი დონის მქონე პირმა უნდა იმოქმედოს შემდეგნაირად:
| უზმოზე სისხლში შაქრის დონე | რისკის დონე და შემოთავაზებული ქმედება |
|---|---|
| 50 მგ/დლ ან ნაკლები | საშიში, დაბალია: მიმართეთ სამედიცინო დახმარებას |
| 70-90 მგ/დლ | შესაძლოა ძალიან დაბალია: მოიხმარეთ შაქარი, როდესაც გაქვთ სისხლში შაქრის დაბალი სიმპტომები ან მიმართეთ ექიმს |
| 90-120 მგ/დლ | ნორმალური დიაპაზონი |
| 120-160 მგ/დლ | საშუალო: მიმართეთ სამედიცინო დახმარებას |
| 160-240 მგ/დლ | ძალიან მაღალი: იმუშავეთ სისხლში შაქრის დონის შემცირებაზე |
| 240-300 მგ/დლ | ძალიან მაღალი: ეს შეიძლება იყოს გლუკოზის ცუდი მართვის ნიშანი, ამიტომ მიმართეთ ექიმს |
| 300 მგ/დლ ან მეტი | ძალიან მაღალი: სასწრაფოდ მიმართეთ სამედიცინო დახმარებას |
დიაბეტის მქონე ადამიანებს ჩვეულებრივ აქვთ სისხლში შაქრის მაღალი დონე ან მისაღები დიაპაზონი. ეს მიზეზები განსხვავდება სხვადასხვა ფაქტორების მიხედვით, ზოგიერთი მათგანი მოიცავს:
- ასაკი და სიცოცხლის ხანგრძლივობა
- სხვა სამედიცინო პირობების არსებობა
- რამდენი ხანია აქვს ადამიანს დიაბეტი
- დიაგნოზირებული გულ-სისხლძარღვთა დაავადება
- პრობლემები სხეულის ყველაზე პატარა არტერიებთან
- თვალის, თირკმელების, სისხლძარღვების, ტვინის ან გულის დაზიანება
- პირადი ჩვევები და ცხოვრების წესი
- არ იცის სისხლში შაქრის დონე
- სტრესი
- სხვა დაავადებები
როდესაც სისხლში შაქრის დონე დაბალია
როდესაც სისხლში შაქრის დონე ძალიან დაბალია, ჩვეულებრივ 72 მგ/დლ-ზე ნაკლები, ცნობილია როგორც ჰიპოგლიკემია. მიუხედავად იმისა, რომ ჰიპოგლიკემიის სიმპტომები განსხვავდება ადამიანში, ყველაზე გავრცელებულია:
- ოფლიანობა
- შიმშილის გრძნობა
- სისუსტე
- ფერმკრთალი
- თავბრუსხვევა
- ტრემორი და ნერვიულობა
- პალპიტაციები
- გაღიზიანებადობა
იმის გამო, რომ ადამიანის ტვინს სჭირდება გლუკოზის მუდმივი მიწოდება, დაბალმა დონემ ასევე შეიძლება გამოიწვიოს დაბნეულობა, დეზორიენტაცია და კონცენტრაციის გაძნელება.
სისხლში შაქრის დაბალი დონე შეიძლება გამოწვეული იყოს ისეთი ფაქტორებით, როგორიცაა არასაკმარისი კვება, ნახშირწყლების რაოდენობის შემცირება, ალკოჰოლის მოხმარება ან ფიზიკური აქტივობის გაზრდა.
შაქრის ნორმა სისხლში ასაკის მიხედვით
ასაკის მიხედვით გლუკოზის დონე 70 წელზე ან მეტი ასაკის ადამიანის ნორმალური გლიკემიური დონეა 100-140 მგ/დლ უზმოზე და 140-200 მგ/დლ ჭამის შემდეგ. მნიშვნელოვანია სისხლში გლუკოზის დონის კონტროლი რათა თავიდან აიცილონ ჯანმრთელობის ისეთი გართულებები, როგორიცაა გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები, ნეიროპათია, რეტინოპათია და თირკმელების დაზიანება. გარდა ამისა, მათ უნდა იკვებონ ჯანსაღი და დაბალანსებული საკვებით, დაკავდნენ ასაკისთვის შესაბამისი ფიზიკური აქტივობით და შეინარჩუნონ ჯანსაღი წონა.
უზმოზე სისხლში გლუკოზის ნორმალურ მაჩვენებლად ითვლება 70-დან 100 მგ/დლ-მდე მოზრდილებში და 60-დან 90 მგ/დლ-მდე ბავშვებში. თუ სისხლში გლუკოზის დონე აღემატება ნორმალურ ნიშნულებს, მას ჰიპერგლიკემია ეწოდება. ბავშვებში უზმოზე 110 მგ/დლ-ზე მეტი გლუკოზის დონე ითვლება შემაშფოთებლად და შეიძლება მიუთითებდეს დიაბეტის არსებობაზე.
მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ გლუკოზის დონე შეიძლება განსხვავდებოდეს დღის განმავლობაში, რაც დამოკიდებულია დიეტაზე, ვარჯიშზე და სხვა ფაქტორებზე. ამ მიზეზით, მიზანშეწონილია გლუკოზის რამდენიმე გაზომვის ჩატარება დღის სხვადასხვა დროს, რათა მიიღოთ ზუსტი შედეგი.
შაქრის ნორმა ბავშვებში
უზმოზე გლუკოზის დონე 100-დან 125 მგ/დლ-მდე შეიძლება მიუთითებდეს პრედიაბეტზე . პრედიაბეტი არის მდგომარეობა, რომლის დროსაც სისხლში გლუკოზის დონე ნორმაზე მაღალია, მაგრამ არ არის საკმარისად მაღალი, რათა დადგინდეს ტიპი 2 დიაბეტი.
ბავშვებში უზმოზე სისხლში გლუკოზის დონე 100 მგ/დლ ან უფრო მაღალი შეიძლება მიუთითებდეს 1 ტიპის დიაბეტზე. ტიპი 1 დიაბეტი არის მდგომარეობა, რომლის დროსაც სხეული არ გამოიმუშავებს საკმარის ინსულინს.
- სისხლში გლუკოზის 200 მგ/დლ ან უფრო მაღალი დონე დღის ნებისმიერ დროს შეიძლება მიუთითებდეს ტიპი 2 დიაბეტზე.
- ბავშვებში, სისხლში გლუკოზის 200 მგ/დლ ან უფრო მაღალი დონე დღის ნებისმიერ დროს შეიძლება მიუთითებდეს 1 ტიპის დიაბეტზე.
- სისხლში გლუკოზის დონე 140 მგ/დლ ან მეტი ჭამიდან ორი საათის შემდეგ შეიძლება მიუთითებდეს ტიპი 2 დიაბეტზე.
აუცილებელია მშობლებისა და აღმზრდელების განათლება ადრეული ასაკიდან ბავშვებში ჯანსაღი კვებისა და ფიზიკური აქტივობის მნიშვნელობის შესახებ, რათა თავიდან აიცილონ ჯანმრთელობის ხანგრძლივი პრობლემები.
როდესაც სისხლში შაქრის მაღალი დონეა
როდესაც სისხლში შაქრის დონე ძალიან მაღალია, მას ჰიპერგლიკემია ეწოდება. ეს ხდება მაშინ, როდესაც სხეულს არ აქვს საკმარისი ინსულინი. ინსულინის გარეშე გლუკოზა ვერ შედის უჯრედებში და გროვდება სისხლში.
ამ პრობლემის ყველაზე გავრცელებული სიმპტომებია:
- შარდვის ხშირი სურვილი
- გაზრდილი წყურვილი
- თავის ტკივილი
- დაღლილობა
- უჭირს ფოკუსირება
სისხლში შაქრის მაღალი დონე შეიძლება გამოწვეული იყოს ისეთი მიზეზების გამო, როგორიცაა რეკომენდებულზე მეტი ნახშირწყლების მოხმარება, საკმარისი ინსულინის ნაკლებობა, დიაბეტი, ფიზიკურ აქტივობის ნაკლებობა, ზოგიერთი მედიკამენტის გვერდითი ეფექტები, როგორიცაა სტეროიდები. ამ შემთხვევაში ხდება ის, რომ გლუკოზა, უჯრედებში შეღწევის ნაცვლად, სისხლში რჩება.
მნიშვნელოვანია გლუკოზის დონის გათვალისწინება ასაკის მიხედვით ჯანმრთელობის შესანარჩუნებლად და სისხლში შაქართან დაკავშირებული დაავადებების თავიდან ასაცილებლად. ამ სტატიაში წარმოდგენილი ინფორმაცია ძალიან მნიშვნელოვანია, რაც დაგეხმარება სისხლში შაქრის დონის კონტროლში.
